Mevsimsel değişikliklerle birlikte tüm
canlıların gün içerisinde maruz kaldığı ışık miktarı da değişikliğe uğrar.
Sirkadiyen ritim olarak isimlendirilen “vücut saatimiz” 24 saat içerisinde
gerçekleştirdiğimiz tüm biyolojik, kimyasal ve psikolojik faaliyetleri içerir.
Maruz kalınan gün ışığı miktarı da sirkadiyen ritmimizi düzenlemede büyük rol
oynar.
Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya
göre; retinadaki sinir alıcılarıyla beyinde bulunan suprakiyazmatik çekirdek
arasında doğrudan bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Araştırmacıların bulduğu
sinir yolunun görevi gün ışığının veya yapay ışığın miktarını belirlemektir.
(M. W. Young, 2000).
Günümüzde duygudurum bozuklukları oldukça
yaygın olarak görülür. “Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu “, depresyonun alt
tiplerinden biridir. Halk arasında “kış, sonbahar depresyonu” olarak da
bahsedilir. Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nun etkisi altında olan kişilerin
yaşam kaliteleri azalır ve işlevsellikleri düşer. Tükenmişlik hissi, her zaman
yapılan günlük işlerin çok zor gelmesi, kaygı, tedirginlik, sinirlilik gibi
belirtilerle kendini gösterebilir. Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nun olası
belirtileri bireylerde farklı olabilir. Genel olarak ışık miktarının
azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan ve hayattan alınan zevki azaltan depresif
semptomlar paterni olarak değerlendirilebilir. Bu semptomlar sonbahar veya kış
döneminde başlar, ilkbaharda daha çok gün ışığına maruz kalınmasıyla birlikte
azalarak sonlanır.
Her şeyin başı Seratonin…
Seratonin isimli nörotransmiter, beynimizde
bulunan bir çekirdekten üretilir. Daha sonra buradan beynin çeşitli bölgelerine
iletilerek diğer nöronlarla gerekli bağlantılar kurar. Seratoninin mizaç,
duygudurum, algı, düşünce, sirkadyed ritim, ağrı gibi pek çok farklı alanda
faaliyet gösterdiği bilinmektedir. Bunun yanında en ilginç özelliklerinden biri
de seratoninin kişiye içe dönük öfkesi üzerinde kontrol kurmasında yardım
ederek öfkesini kendisine yöneltmemesini sağlar.
Lambert’in araştırmasına göre, seratonin
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nu etkilemektedir. Bu nörotransmiter gün
ışığından etkilenir. Kış aylarında gün ışığının azalmasının sonucu olarak
vücudumuzda seratonin miktarı da azalır. Bu durumun da bizim depresif duygular
hissetmemize neden olduğu düşünülmektedir. ( Lambert et. al., 2002 ).
Terman’ın yaptığı araştırmaya göre ise
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu yaşayan kişiler günde 30 dakika parlak gün
ışığına maruz bırakılırsa, bu bozukluğun başarılı bir şekilde tedavi edilme
olasılığı yaklaşık %50-70 civarında olmaktadır. ( Terman et.al., 2001 ).
Kaynakça:
· Uğur, M. (2008). Duygudurum Bozuklukları. Türkiyede
Karşılaşılan Psikiatrik Hastalıklar, İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp
Eğitimi Etkinlikleri: Sempozyum Dizisi. (6) 59:84.
· Yumuşak, S., Boz, H. (2013). Konaklama İşletmelerinde Çalışanların
Mevsimsel Duygudurum Düzeylerinin Etkisi. Ekonomik ve Sosyal
Araştırmalar Dergisi. 2, (9)371-394.
· Plotnik, R. (2009). Psikolojiye Giriş (T. Geniş, Çev)
İstanbul: Kaknüs.
Yorumlar
Yorum Gönder