Gelişim psikolojisi, psikolojinin önemli alt dallarından biridir. İnsanın
hayatı boyunca yaşadığı değişimler, kişilerarası farklılıklar ve yaş
dönemlerinin özellikleri ile ilgilenir. Gelişim psikolojisinin öğretilerine
göre “genç yetişkinlik dönemi” kişinin yaşamında bir dönüm noktası niteliği
taşır.
Yaklaşık olarak 20-30 yaşları arasını kapsayan bu
yaşam periyodunda kişi, ergenlik ve yetişkinlik arasında bir geçiş
dönemindedir. Bu geçiş döneminde, önemli yaşam kararları vermeye çalışır,
ergenliğe göre yaşamı ile ilgili daha fazla sorumluluk hisseder ve daha kararlı
özellikler gösterir. Buna karşın hala yetişkinliğin normatif özelliklerine
erişememiştir.
Gelişim kuramlarının pek çoğuna göre; genç
yetişkinliğin tamamlanması “olgunluğun” sağlanması ile birlikte gerçekleşir. Bu
olgunlaşmanın sağlanıp sağlanmadığı neye göre belirlenir? Olgunlaşmanın
standartları var mıdır? “Olgun yetişkin” i tanımlayabilmek için bilim
insanları, öncülüklerini ettikleri psikoloji kuramları çerçevesinde farklı
standartlar belirlemişlerdir.
Genç Yetişkinlik Döneminde Olgunlaşmanın Karakteristik Özellikleri
Nelerdir?
1) Kimliğin Kararlılık Kazanması: Ergen, soyut düşünebilme kabiliyeti sayesinde varsayımlar yürütebilir
ve soyut kavramları algılayabilir. Tüm bu soyut işlemler onun “Ben kimim?”
sorusuna cevap vermesine ve soyut bir kimlik algısı geliştirmesine sebep olur.
Ergenlik döneminde kişinin geliştirdiği kimlik algısı onun toplumsal, sosyal,
siyasal ve cinsel açıdan kim olduğu ile ilgilidir. Kişi genç yetişkinlik
dönemine geldiğinde ise artık sadece kimlik duygusunu geliştirmiş olması değil,
bu kimlik duygusunun süreklilik, bütünlük ve kararlılık kazanması olgunlaşmanın
temelidir. White, kimliğin süreklilik kazanabilmesini genç yetişkinin toplumsal
rolleri benimsemiş olmasına bağlamaktadır. Bu roller; meslek sahibi olma,
ailede eş rolü, ebeveyn rolü gibi sürekliliği olan roller olduğundan kişinin de
o soyut kimlik duygusunu derinleştirir ve süreklilik kazandırır.
2) Kişilerarası İlişkilerde Esnekliğin Sağlanması: Olgunlaşmış bir genç yetişkin,
gelişmiş ve kararlı bir kimlik duygusuna sahiptir. Kendisini iyi tanır ve bu
sayede karşısındakine kendi beklentilerini minimum düzeyde yansıtarak onu
keşfetmeye çalışır. İlişki içinde olduğu kişiye karşı esnek bir tutum gösterir.
Onu kendi beklentileri yönünde şekillendirmeye çalışmaz. Herkesin tek ve
biricik olduğu özelliğine uyumludur. Bu nedenle karşısındaki kişinin kendine
has özelliklerine karşı duyarlıdır ve onun sayesinde kendisini daha iyi tanır.
3) Derin İlişkiler Kurulması: Genç yetişkinlik döneminde, kişinin salt fayda elde etme amacı
gütmediği sevgi temelli ilişkiler önem kazanır. Bu açıdan olgunlaşmanın
kriteri, kişinin kendine yönelik duyduğu duygusal güvenlik doğrultusunda
diğerleriyle de yakın ve sıcak ilişkiler kurabilmesi, ilişkisel bağlarını
sağlamlaştırmasıdır.
4) Soyut Ahlak Felsefesi Gelişimi: Kişinin iradesiyle gerçekleştirdiği eylemler ve bu eylemlerin dayandığı
sorumluluk, erdem, özgürlük, vicdan gibi kavramlar onun soyut ahlak felsefesini
oluşturur. Olgunlaşmanın gerçekleşebilmesi için, kişinin davranışlarının ve
geliştirdiği soyut ahlak felsefesinin uyumu temeldir.
5) Duyarlılık: Bireyin karşılaştığı sosyal durumlara karşı duyarlılık kazanmasını ve
egosantrik yapısından uzaklaşmasını içerir. Başkalarının duygularını anlama,
empati kurabilme, ihtiyaç olduğunda yardım etmenin sorumluluğunu hissetme,
toplumsal olaylara karşı duyarlılık genç yetişkinlik döneminde olgunlaşmanın
etkisi ile gelişebilir.
İşte psikoloji bilimine çok önemli katkıları olan
duayen teorisyenlerin “olgunluk” hakkındaki düşünceleri:
Yetişkin Olgunluğunun Standartları
Freud, Psikanalitik Kuram: Cinsel ve saldırgan dürtülerin yüceltilmiş anlatımı olan genital
cinsellik
Erikson, Psikososyal Gelişim Kuramı: Güçlü ego ve yakınlık kurma yetisi
Allport, Personalistik Kuram: Benlik duygusunun genişlemesi ve bütünleşmiş bir yaşam
felsefesi
Skinner, Öğrenme Kuramı: Tepkinin ansksiyeteden kurtulmuş hiyerarşisi
Rogers, Benlik Kuramı: Kendini kabul etme, iç değerlendirme odağı
Maslow, İnsancıl Kuram: Kendini tamamlama, en yüksek değerlere bağlanmış yaşam
Heidegger, Varoluşçu Kuram: Otantik Varoluş
Kaynak: Human Development, 1976
Yorumlar
Yorum Gönder